Cambodja door mijn ogen

Wanneer je de grens van een voor jou nog nooit eerder betreden land overgaat, weet je nooit wat je kan verwachten. Foto's van vrienden en familie hebben misschien een bepaalde indruk achter gelaten, maar zullen je nooit kunnen laten ervaren hoe het is om daar op de grond te staan, hoe het voelt hoe de lucht van die plek je longen binnenstroomt, je de sfeer op je laat inwerken, en hoe je contact maakt met iemand die ver van jou woont, en de wereld vanuit een ander perspectief beleefd.

Dit blog zal ook zo zijn. Ik zal proberen te omschrijven hoe ik Cambodja beleefd heb. Ik had een paar dagen nodig om dit land op me te laten inwerken.

Cambodja is een erg arm land. Steden als Siem Riep en Phnom Phen tekenen een indrukwekkend contrast tussen de verwesterde grote steden, en het dorre, droge platte land, waar arme mensen keihard werken voor hun bestaan. De gemiddelde Cambodjaan bereikt een leeftijd van 62 jaar, en dit laat
ook zien dat de gezondheidszorg erg achter loopt.

Dit land kent een verwoestende geschiedenis. Ik kijk met groots respect rond hoe alle mensen hier keihard werken om alles weer op te bouwen, en de vriendelijkheid van de mensen en de ontelbare glimlachen die ik heb gezien. Het is nog maar 40 jaar geleden dat heel Cambodja overheerst was door een dictatuur, die in een burgeroorlog omgeslagen is. De donkere lucht van rode Khmer is nog maar recentelijk weggedreven, en toch ervaar ik hier een land van bloei en optimisme, van de eerste zonnestralen die het land weer hebben kunnen bereiken. 40% van de bevolking is onder de 16 jaar, en dit onderstreept het optimisme die te voelen is in Cambodja.

De Ankoriaanse tijdperk (ik weet niet of ik dit juist vertaal) begon in 802, waarbij Javaraman II zichzelf bekroonde tot een god-koning. De bevolking was een mix van Chinese en Indonesische mensen, die in het land zeer indrukwekkende architectuur hebben achtergelaten bij de tempels van Ankor Wat, Siem Riep. Dat was zeker een hoogtepunt wat echt niet te missen viel! Ik heb echt m'n ogen uit gekeken van hoe geweldige architectuur men destijds al kon dromen, en waar kon maken! Voor dit geheel geldt: een verhaal kan niet dragen wat je ogen in een flits zullen zien als je even Googled naar 'Ankor Wat'...

En in dit practige land, vol met jugnle, werd op een dag een schot gelost die in het hele land te horen viel.

De rode Khmer begon op 17 april 1975, onder leiding van Pol Pot, die het land wilde beheersen. Bang voor voor opkomend verzet, doodden zei alle hoog opgeleiden, dokters, advocaten en andere beroepen waarvoor je gestudeerd moest hebben. Maar ook brildragende mensen of mensen die een andere taal spraken, ontkwamen niet aan de zwarte klauwen van de rode Khmer. De rest van de bevolking werd gedwongen om op het land te werken, en kreeg twee maaltijden per dag, bestaande uit waterige rijstpap. Zo heeft iedereen eronder geleden, heel Cambodja was in de greep van de rode Khmer, die uiteindelijk één derde van de Cambodjaanse bevolking gedood heeft.

Één derde van de bevolking gedood, in vijf jaar tijd. Kan jij dit tot je door laten dringen?

In de hoofdstad Phnom Phen hebben we de S21 gevangenis bezocht, en de zogenaamde killingfields waar de mensen werden vermoord, en nog meer dan duizend skeletten in massagraven onaangeraakt liggen.

De gevangenis heeft me echt heel intens laten beleven wat hier gebeurd is. Midden in de stad, in een voormalig schoolgebouw, was dit 'museum of torture' te vinden. Eenmaal binnen overviel me een vreemd gevoel, de Duitse term 'unheimisch' past er misschien het beste bij. Er was een grasveld in het midden, ingeperkt door aan alle kanten grote, cementen gebouwen van drie verdiepingen hoog. De dreigende donkere wolken en de zware donderslagen die over het terrein galmden, maakte het erg indrukwekkend. Ik liep op de begaande grond een gebouw binnen, wat vroeger de plek was waar martelingen plaats vonden. Ik liep een kleine kamer binnen, zonder ramen. De ramen waren dicht geplamuurd om het geluid van het geschreeuw te isoleren. Er stond een stalen bed, met nog plaatsen te zien waar de voeten vastgebonden konden worden. Een ijzeren stok lag op het bed. Er ging een foto aan de muur. Daarop was een foto van een persoon te zien. Of het om een vrouw of een man ging, was niet meer te onderscheiden. Helemaal in bloed doordrenkt had er ooit iemand op het bed gelegen. Doodgeslagen, net zo lang totdat de laatste woorden over bekenningen over landverraad nog de weg naar de buitenwereld konden vinden. Een ijzeren stok verdomme, omdat een kogel te duur was om een einde aan dit mensenleven te maken. Toen kwam er een gids binnen, met twee mensen, die zijn verhalen beluisterden. Nog met een grote brok in m'n keel hoorde ik het verhaal aan, van hoe ook vrouwen hier mishandeld werden. Het verhaal van de verkrachting door tien soldaten, vervolgens de tepels eraf gebrand met ijzeren klemmen, en dan nog door tientallen schorpioenen gebeten laten worden, maakte dat het me te veel werd en ik me snel naar buiten haastte, waar de tranen over mijn wangen rolden, en ik een kokend gevoel van haat en onbegrip door mijn lichaam gierde. Hoe kan een mensheid ooit door zo'n waanzin bevangen worden, wíe in hémels naam bedenkt dit?! Hoe kan dit gebeuren? Hoe krijg je andere mensen zo ver dit te doen? En waarom, in hemelsnaam, wáárom?!

Vragen. Vele vragen stormden door mijn hoofd, terwijl ik met een beklemd gevoel op mijn hart me waande in een plek die echt een zuigende werking op m'n gevoel had. Erg heftig vond ik het.

Alle foto's van de gevangenen laten een indruk achter van hoeveel mensen hier hun laatste dagen hebben doorgebracht. 20.000 gevangenen, en alleen 7 zielen daarvan konden deze gruwelijke ervaringen navertellen. Ik heb er geen woorden voor.

De volgende dag gingen we naar de killing fields. Dit was de plek waar de 'gevangenen' (ik zet dit bewust tussen aanhalingstekens, omdat het ging om onschuldige gewone mensen, die niets met landverraad te maken hadden) hun laatste adem uit bliezen. Een fragment uit de audiotour van een overlevende, beschreef zijn gevoel met dat het hem niets meer uitmaakte wat er met hem zou gebeuren, dat hij eigenlijk alleen maar de dood als verlossing kon zien, maakt kenbaar in wat voor erbarmelijke omstandigheden de gevangenen zich bevonden.

De audiotour was erg informatief. Er waren verhalen te horen van overlevenden, die me diep hebben geraakt. Terwijl ik op een bankje zat, aan de rand van een huidig meer wat een massagraf geweest is, kwamen er drie Cambodjaanse kinderen, waarschijnlijk wonend in de boerderij naast de Killing fields, voorbij lopen. Ik zat met een brok in m'n keel naar het laatste verhaal te luisteren, over een man die kracht putte uit de droom die zijn overleden moeder over hem gehad had. De kinderen liepen langzaam voorbij, lachend, zingend. Een bizar contrast met hoe erg ik me voelde door het luisteren van de verhalen van mensen die een leven kennen waarbij ik me nooit zou kunnen voorstellen hoe het is om in zo'n situatie te leven. Ik deed de koptelefoon af, en keek naar de kinderen. Gek genoeg was het ook eigenlijk een vreemde plek, een meer, vogels die floten, zingende kinderen, en als ik niet de audiotour had geluisterd, had ik niet kunnen beseffen wat hier gebeurd was. De kinderen zullen ongetwijfeld wel iets te horen hebben gekregen wat er hier gebeurt is, maar het leek symbool te staan voor dat de nieuwe generatie onbevangen voort leeft, en een plek als dit geen grote open wond meer is, maar een litteken, waar natuurlijk wel naar omgekeken wordt, maar niet meer een last is om niet onbevangen voort te leven.

Na de dagen in Phnom Phen, waar we kennis hebben kunnen maken met de verhalen van de geschiedenis van Cambodja, zijn we naar de eilandjes gegaan aan de zuidkust. Deze prachtige pareltjes genaamd Koh Rong en Koh Rong Sanloem hebben me echt in hun schoonheid verbijsterd. Het strand, zo wit als vers neergevallen sneeuw, en het water van de zee zo waanzinnig blauw, echt een prachtig paradijsje. Geef de makers van 'the survivor' (de Amerikaanse expeditie Robinson) dat ze een strand gekaapt hadden om de opnames hier te doen. Wel een beetje jammer, dat ze dan doen alsof ze op een verlaten eiland zitten, hun eigen voedsel moeten vangen etc, terwijl er nog geen 300m verderop pizza's te verkrijgen waren, en ijs. Machtige stumpers. Misschien vind ik dat nog wel zieliger. Mensen op een onbewoond eiland stoppen om te laten ervaren hoe het is om weer back to Nature te gaan is één ding, maar hongeren voor een paar weken op een strand waar vlakbij de pot heerlijk eten verschaft, is toch wel beetje triest. In ieder geval negeerden Suzie (uit Brazil, olé, olé!) en ik het bord, en hadden we dit hele paradijselijke strand voor onszelf, terwijl de ondergaande zon een verbijsterend mooi decor voor ons toverde.

Op Koh Rong hebben we ons vijf dagen vermaakt met kajakken, hikes maken door de jugnle, snorkelen en... een planktontour. Plankton is een beetje vergelijkbaar met het gras van de aarde: het voedt de dieren die onderaan de voedselketen staan. Plankton wordt gegeten door kril en andere kleine visjes, die weer door grotere vissen gegeten worden. Opzich dus een vrij belangrijk maar saai plantje, zou je verwachten.

Nou, nee. Funky stuff! Die kleine miljarden ukkiepukkies die daar wat liggen te dobberen in de oceaan kunnen iets waanzinnigs cool, een soort van evolutionaire grap waarvan ik de functie niet helemaal snap. Je kunt het alleen aanschouwen wanneer het nacht is, en bij voorkeur de maan nog niet opgekomen is, het donkerste moment van de nacht.

Zo gingen wij met onze groep van 30 man, die we die dag bij elkaar gescharreld hadden (vanaf 5 personen kostte het 3 dollar ipv 4, dus daar ga je als backpacker voor!) in het donker de zee op. Vlak voordat we met onze duikbrillen op klaar stonden om in de stille zwarte zee te springen, had Marlijn een gruwelijk misplaatste opmerking die iedereen afschok. Na een grote plons te hebben gezien, drie meter van de boot vandaan: 'oh, is that a shark?' Waarna iedereen met angstige ogen de grote kringen op het water bewonderde. Maar er zijn geen haaien hier in de golf van Thailand zover de bootman zijn kennis reikte, dus sprongen we massaal de zwarte zee in.

En daar gebeurde iets wat echt puur magie is. In plankton zitten twee eiwitten die als ze elkaar raken, fluoriserend groen oplichtten. Maak het nou dat er niet 30, maar honderden planktonnetjes in een kubieke meter zitten, en je dus bij elke zwembewegibg omhult bent met lichtgevend groene bubbeltjes. Ik ben meestal al redelijk enthousiast in het uiten van verbazing als ik iets leuk of bijzonder vindt, maar mijn vocabulaire aan enthousiaste kreetjes kwam echt dit keer te kort om uit te drukken hoe verschrikkelijk vet dit was. Ik heb wel een half uur bubbelend zitten genieten van dit magische geheel, waarbij de heldere sterrenhemel dit schitterend decor helemaal afmaakte.

Verder was Koh Rong onze uitlaatklep wat feesten betreft: de eerste avond dat we aan kwamen, hadden we echt een geweldige toevalstreffer: full moon party! Voor diegenen die dit begrip niet kennen, in Azië is dit echt dé backpackerhipe. Als je één feestje niet gemist mag hebben, is het dit. De ingrediënten zijn als volgt: een schitterend strand, een volle maan, de zogenaamde 'buckets' (een emmertje op uit te drinken, die je met meerdere mensen deelt), een beetje een goede beat, hier en daar wat vuurwerk of vuurdansers, en heel veel schmink in alle kleuren, met of zonder glitters, die je op elkaars gezicht smeurt. Dat was een leuk feestje. En om weer te schetsen hoe klein onze happy Aziatische backpackerfamilie is: ik kwam weer de Engelse jongen tegen die ik de eerste avond in Bangkok ontmoet had. Ik herkende hem eerst nauwelijks door het kostuum aan de hoeveelheid schmink waaraan hij ondergedompeld was, maar het was toch echt Robin, die in de tijd dat wij hebben gereisd, ook nog heel Vietnam doorgescheurd had.

Dit was niet het enige feestje dat we hebben meegemaakt. Eigenlijk was er iedere avond wel een reden om niet te gaan slapen. We hebben een heerlijke avond op het strand doorgebracht met een groep van wel 26 Israëlische mensen (veel Israëliërs zijn aan het reizen nadat ze hun verplichte 2 jaar voor vrouwen en drie jaar voor mannen in het leger te hebben vervult) die hun nationale feestdag aan het vieren waren met een kampvuur en een gitaar. De andere nacht omdat het gewoon heel vet is om nóg een keer naar het plankton te kijken om 4 uur snachts, en met je blote billen de zee in te rennen. Skinnydipping, yaay! It's a good thing to be young and wild and free!

Na de superleuke maar intense dagen op Koh Rong hebben we ervoor gekozen om naar zijn rustige zusje te gaan, Koh Rong Sanloem. Even geen feestjes meer, geen alcohol, geen korte nachten en geen knappe mannen. Gewoon een schitterend strand, ontzettend veel rust, en gewoon even, zoals mijn vader dat op vakantie noemt: 'een bijkomdag'. Gewoon boekkie lezen, beetje in de hangmat liggen, en er alleen uit komen om even een verfrissende duik te nemen in de azuurblauwe zee, of om even een verse kokosnoot te kopen om de dorst te lessen. Hakuna matata factor 1000!

Vanuit Koh Rong Sanloem zijn we naar Senouville gegaan, en toen door naar Kampot. Dat is een plaatsje aan de zuidkust, en totaal niet touristisch. Hier hebben we ook kennis kunnen maken met 'het echte Cambodja', door weer eens op de scooter te springen. Ook onze grote Chileense broer Pablo kwam ons daar weer opzoeken, na drie weken geleden in Laos afscheid te hebben genomen. Samen met wat Canadezen, een verdwaalde Australiër en hem hebben we de omgeving ontdekt in twee dagen. Er was een schitterend natuurpark vlakbij, waar een schitterende route naar de top van de berg leidde. Het asvalt was echt perfect, dus heerlijk scheuren door de haarspeldbochten, terwijl ik het nummer 'Sweet Home Alabama' van Lynyrd Skynyrd op m'n telefoon op repeat had staan. Ik krijg weer kriebels in m'n buik als ik er terug aan denk, een heerlijke flow adrenalinekick!

Met mij gaat het erg goed. Ik geniet met volle teugen. Ik geniet van de vrijheid, dat altijd een groot begrip is geweest in mijn leven. Niet voor niets was het nummer 'mijn leven is van mij' van Pia Douwes sinds mijn negende jaar al mijn levenslied. Gaan en staan waar je wilt, en met een open blik de wereld in kijken. Ik geniet van de nieuwe ontmoetingen die het reizen brengt, ik geniet en verwonder me in deze wereld die voorheen totaal vreemd voor me was.

Mijn beste vriend, Pepijn, en ik hebben het altijd over de 'vlammetjes in je ogen' die moeten branden. Het gaat om die kleine twinkeltjes in je ogen. Kijk maar eens of je die bij jezelf kunt zien. Als ik hier voor de spiegel sta, kan ik die stralende ogen zien. Die staan voor passie, liefde voor het leven, zin om ervoor te gaan! Ik geniet hier enorm, maar juist door de grote afstand met thuis, realiseer ik me ook extra wat ik juist allemaal zo waardeer in mijn leven. Dat is ook iets waar reizen goed voor is; immers, je weet pas echt wat je hebt totdat je het kwijt bent of er afstand van neemt.

Ik ben nog steeds onderweg om m'n grote droom te realiseren om een goede arts te worden.
Ik heb ouders waarvan ik ontzettend veel hou, waarvan ik alle kansen en vrijheid van heb gekregen om me mijn eigen weg te laten gaan.
Ik heb vrienden om me heen die me inspireren, en me oneindig veel energie geven.
Ik voel me gelukkig als ik denk aan de families waaruit ik uit vandaan kom.
Ik geniet nu van de mooie reis, maar denk ook met veel liefde aan thuis, zonder daarbij heimwee te voelen. Thuis wacht wel op me.

Ik sluit bij deze maar eens af. Maar ik zal nog even iets mee geven als opdracht: de volgende keer als je in de spiegel kijkt, moet je maar eens kijken of je de twinkeltjes kunt zien. En vraag jezelf maar eens af waaruit je jouw levenspassie haalt.

Heel veel liefs,
Mir